اندیشه بنان

چشم بد و آسیب به ناموس

از زیانهای چشم کنترل نشده آسیب به ناموس است . ناموس یعنی “شیء لازم الحفظ” .

هر چیزی راکه حفاظت وصیانت آن واجب  ولازم باشد آن را “ناموس” گویند.  زن هم ازجمله عناصر گرانبهایی است که به عنوان” ناموس” در جامعه باید حفظ شود . فرقی نمی کند که این ناموس ازخود  باشد ویا از دیگری .

زن  ناموس همه آحادجامعه است وهمه آحاد جامعه باید نسبت به حفظ آن کوشا باشند وکسی نباید نسبت به حفظ آن کوتاهی کند .یعنی انسان باید ناموس جامعه را ناموس خود بداند وحفظ آن را یک تعهد شرعی وانسانی به حساب آورد  وخود را  به مثابه یک مامور در صیانت آن یه شمار آورد وبداند اگر ناموس دیگری مورد تعرض قرار گیرد گویا ناموس او مورد تعرض قرار گرفت و خیانت به ناموس دیگران خیانت به ناموس خود اوست .

هرکس  چنین نگاهی را اگر در زندگی داشته باشد هیچ وقت به ناموس دیگری چشم بد نخواهد داشت  و هرگز به آن خیانت نخواهد کرد.

پس ناموس غیر و به عبارتی “ناموس در جامعه انسانی” امانتی است که نباید خیانت شود وحرمتی است که نباید هتک شود وحریمی است ممنوع الورود  وممنوع التصرف که بدون اذن شارع مقدس وبدون ا جازه قانون نمی توان وارد شد . پس اگر این حریم شکسته شود وتصرف غیرمجاز صورت پذیرد قطعا خیانت خواهد بود .

اینکه به چشم  “خائنه الاعین” هم گفته می شود بخاطر همین تصرف بیجا است . ناموس مردم مثل مال مردم است چطور تصرف در مال غیر ممنوع وخیانت است تصرف چشم به ناموس غیر هم ممنوع وخیانت است .

البته ناموس زمانی پاک ومصون خواهد ماند که همه نسبت به ناموس دیگری متعهد باشند  واین تعهد را نقض نکنند وبدانند که اگر نقض کنند وبه ناموس دیگران بدچشمی کنند  به  ناموس آنها بدچشمی خواهد شد زیرا  با این نقض ، ” اباحه گری” آغاز شده ورواج می یابد .

یعنی اولین کسی که این تعهد رانقض کند وبه ناموس دیگران بدچشمی کند در واقع اجازه داده که به ناموس او هم بد چشمی شود چون حرمت راشکسته  واباحه گری را کلید زده وباب خیانت را گشوده است .

از این رو است که در روایتی وارد شده : نسبت به ناموس دیگران عفت به خرج دهید تا نسبت به ناموس شما عفت به خرج داده شود .

یک روایتی است از امام صادق (ع) که فرمود :

عَفُّوا عَن نِساءِالنّاسِ تَعَفُّ نِسائُکُم  (بحار الانوار ج 71 ص270)

 

نسبت به ناموس مردم چشم پاک باشید تا نسبت به ناموس شما  پاک چشمی شود.

مفهوم مخالف این جمله این است که اگر به ناموس دیگران بدچشمی شود درمقابل به ناموس شما  بدچشمی می  شود .

درحقیقت  این حدیث به دو نکته اشاره دارد یکی آنکه با اولین بدچشمی” اباحه گری” آغاز می شود وبه سایرنوامیس سرایت می کند مثل بیماری وبا که اگر در جامعه ورود کند شایع می شود وفراگیر می گردد وآن وقت خودی وغیر خودی نمی شناسد.

ودیگر آنکه به نوعی حالت انتقام پیدا می کند یعنی اگر به  ناموس دیگری بد کنی بد می بینی چنانکه اگر رفتار نیک وعفیفانه داشته باشی رفتار نیک به ناموست  را خواهی دید.

 

 

یعنی اگر انسانی به ناموس دیگری نگاه شهوت آلود داشت بی گمان دیگران به ناموس او نگاه بد خواهند داشت و این یک نوع انتقام طبیعی است.

یعنی اگر کسی غیرت را از دست داد و در پی آن،  نگاه بی مهار داشت و مبتلا به نگاه نامشروع شده نخستین تنبیه او (که ناشی از انتقام طبیعت است) آن است که چشم بی مهاری به ناموس او بنگرد.

و این در عرف عام هم آمده که :

گر که چشم تو بیفتد پی ناموس کسان                    پی ناموس توافتد نظر بو الهوسان

امام صادق (ع) به همین تهدید و خطر و انتقام اشاره دارد که می فرماید:

ما یَأمَنُ الّذینَ یَنظُرُونَ  اَدبارَالنِّساءِ اَن یَنظُرُوا بِذلِکَ فی نِسائِهِم.(آثار الصادقین، ج23 ،ص293)

آنانکه که نگاه به پشت سر زنان دارند ایمن نباشند که همین نگاه نسبت به زنهای آنها هم صورت پذیرد .یعنی ایمن از این انتقام نباشند.

به تعبیری باید گفت عفت باعث عفت وخیانت باعث خیانت است .یعنی عفت شما عفت دیگران را در پی خواهد داشت وخیانت شما خیانت دیگران را . این یک قانون در طبیعت ویک سنت الهی است که اگر زدی می خوری واگر احسان نمودی احسان می بینی واگر ناموس دیگران از تیر چشم تو در امان بود ناموس تو هم از تیر نگاه دیگران در امان خواهد بود .

این معنا را می توان با عبارت دیگر هم بیان کرد وآن اینکه جامعه مجموعه یی از “من” ها است وهر گاه هر “من” مصمم شود تا به ناموس دیگران عفت به خرج دهد  خود به خود  همه آحاد جامعه عفیف خواهند شد واگر خائن شد خود به خود خائن خواهند شد .