علی(ع) وساده زیستی
چند نکته از ساده زیستی حضرت امیر المومنین(ع):
1- نعمت خدا چه کم وچه زیاد ، چه مادی وچه معنوی را بزرگ می شمرد.
2- از نعمتهای دنیا کم استفاده می کرد چون معتقد بود انسان باید کم برخوردار وزیاد بازده باشد. (کَثیرُ المَعُونَه وَ قَلیلُ المَؤُنَه)
3- هیچ وقت حرام نخورد. امام صادق (ع)فرمود:
ما اَکَلَ مِنَ الدُّنیا حَراماً قَلیلاً وَ لا کَثیراً حَتّی فارَقَها. (بحار الانوار، ج41 ، ص130)
تا زنده بود از حرام دنیا چه کم وچه زیاد نخورد.
4- معتقد بود حاکم باید زندگی ساده داشته باشد وزندگی او باید باساده ترین مردم همسان باشد.
می فرمود:
إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى فَرَضَ عَلَى أَئِمَّةِ [الْحَقِ] الْعَدْلِ أَنْ يُقَدِّرُوا أَنْفُسَهُمْ بِضَعَفَةِ النَّاسِ، كَيْلَا يَتَبَيَّغَ بِالْفَقِيرِ فَقْرُهُ.(نهج البلاغه ، کلام 209)
خداوند برپیشوایان عدل وحق واجب نمود که خود را با مردم ناتوان تنظیم و همسو کنند تافقر ونداری فقیر او را به هیجان نیاورد وبه طغیان وا ندارد
5- مانند یک برده غذا می خورد .
6- از گوشت کم استفاده می کرد ومی فرمود: شکم خود را قبور حیوانات قرار ندهید. “لا تَجعَلُوا بُطُونَکُم مَقابِرَالحَیواناتِ” ( شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج1، ص26، ط مکتبه آیه الله مرعشی نجفی).
7- قوت قالب او نان ونمک بود و از زیتون وسرکه وحلوای خرما هم استفاده می کرد تازه اگر یافت می شد واز نان جو هم استفاده می نمود (بحار الانوار، ج41 ، ص130 )
8- لباس کرباس وکم قیمت می پوشید وهنگام پوشیدن لباس دعای مخصوص می خواند .
9- در غذا ، تک خورشت بود. ومی فرمود: پیامبر اینگونه بود .
10-
11- اکثرا از نان خشک استفاده می نمود وسر همیان نان را قفل می زد تا حَسَنین (ع)بر آن روغن نمالند. (کتاب تجلی فضیلت ، ص35)
12- در خوراک بر خود سخت می گرفت ومی فرمود :
مصرف حلال هرچه کمتر باشد جواب در وقت حساب زودتر تمام می شود وهرچه مصرف بیشتر باشد انسان در موقف حساب بیشتر معطل می گردد .
ومی فرمود: کَم مِن اُکلَهٍ تَمنَعُ اُکلاتٍ.(آثار الصادقین ، ج ص264)
بسا که یک خوردن از خوردنهایی باز بدارد (مثلا کسی زیاد می خورد وبیمار می شود آنگاه اشتهای خوردن ندارد)
13- همواره پیش از غذا دست خود را می شست . ومی فرمود : مَن اَرادَ اَن یَکثُرَ خَیرُ بَیتِهِ فَلیَغسِل یَدَهُ قَبلَ الاَکلِ. (آثار الصادقین ، ج ص264)
هرکس می خواهدخیر خانه اش زیاد شود باید پیش از شروع خوردن ، دست خود را بشوید
14- از کنار سفره هیچ وقت سیر بلند نمی شد بل همیشه قبل از سیر شدن دست می کشید .
15- با آنکه خود از دنیاکم اسفاده می نمود اما دیگران را به اسفاده تجویز وتاکید می نمود از نخوردن باز می داشت وحتی گاه ملامت می کرد به ویژه راجع به عیال و می فرمود : من باشما فرق میکنم.
مَثَل من وشما مَثَل درخت در کوه ودرخت در دشت است . درخت در کوه با آنکه خاکِ لازم ندارد ، بیل نمی خورد ،کود هم مصرف نمی کند محکمتر از درخت در دشت است که هم خاک لازم وکود لازم وحَرَس لازم و بیل خوری لازم را دارد .
شرائط خود را استثنایی می شمرد ومی فرمود شرائط من که حاکم هستم با شما فرق می کند . ومی فرمود: خداوند از حاکمان پیمان گرفت که زندگی خود را با مردم ناتوان از نظر مالی تطبیق دهد. پس من با شما فرق می کنم. من نمی توانم استفاده کنم اما شما می توانید.
خلاصه به افراد تجویز می کرد تا استفاده نمایند چرا که خداوند بر آنها مباح نمود. واگر کسی استفاده نمی کرد وخود را از مظاهر دنیا تحریم می نمود حضرت به او اعتراض می کرد وگاه تنبیه می کرد مثل جریان آن مردی که نان ونمک می خورد واز زن وبچه دور شده بود که به وی اعتراض نموده و مورد مؤاخذه قرار داده است.
متن جریان در نهج البلاغه به این شرح است :
فَقَالَ لَهُ الْعَلَاءُ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ أَشْكُو إِلَيْكَ أَخِي عَاصِمَ بْنَ زِيَادٍ. قَالَ وَ مَا لَهُ؟ قَالَ لَبِسَ الْعَبَاءَةَ [الْعَبَاءَ] وَ تَخَلَّى [مِنَ] عَنِ الدُّنْيَا. قَالَ عَلَيَّ بِهِ. فَلَمَّا جَاءَ قَالَ يَا عُدَيَّ نَفْسِهِ، لَقَدِ اسْتَهَامَ بِكَ الْخَبِيثُ، أَمَا رَحِمْتَ أَهْلَكَ وَ وَلَدَكَ؟ أَتَرَى اللَّهَ أَحَلَّ لَكَ الطَّيِّبَاتِ وَ هُوَ يَكْرَهُ أَنْ تَأْخُذَهَا؟ أَنْتَ أَهْوَنُ عَلَى اللَّهِ مِنْ ذَلِكَ.
علاء خطاب به حضرت گوید : ای امیر مومنان ! از برادرم عاصم ابن زیاد به شما شکایت می کنم. حضرت فرمود مگر چه کرده است ؟ عباء گفت: برادرم عبایی پوشید واز دنیا کناره گرفت . امام (ع) فرمود: اورا پیش من بیارید. وقتی آمد حضرت فرمود : ای دشمنک جان خویش! شیطان سرگردانت کرد. آیا تو به زن وفرزندانت رحم نمی کنی؟ تو می پنداری خداوند نعمتهای پاکیزه اش را حلال کرده اما دوست ندارد تو از آن استفاده کنی ؟ تو دربرابر خدا کوچکتر از آن هستی که اینگونه با تو رفتار کند.
بله استفاده کم برای محاسبه قیامت مفید است . مال کم حساب کم دارد ، استفاده کم معنویت را افزایش می دهد به ویژه استفاده کم ودادن به دیگران .
16- ساده زیستی نه از آن بابت بود که حضرت اعتقادی به تجمل ورفاه زندگی نداشته باشند چنانکه برخی اینگونه اند و یا ساده زیستی اش نه از باب اینکه حضرت فقیر بود ونمی توانست امکان و رفاه تهیه کند چنانکه بعضی اینگونه اند بل بخاطر افزایش معنویت (زیرا هرچه مظاهر دنیا کمتر باشد مظاهر معنوی وآخرتی بیشتراست . گر تو این انبان زنان خالی کنی پر زگوهر های اجلالی کنی) ، چراگاه شیطان محدود گردد ، نوعی اظهار همدردی بافقرا صورت می پذیرد و هم اینکه بتواند به دیگران بیشتر انفاق کند .
