منافع سیاسی :
حج تقویت دین
حج هم دین اشخاص و متدنین را تقویت می کند و هم حکومت دینی را.
تقویت یعنی نیرو بخشیدن ، مقاومت را افزودن ، توان را افزایش دادن . تقویت دین متدینین یعنی آنکه توان روحی و معنوی ایشان را افزایش دادن به نحوی که به آسانی بر نفس خود چیره شوند و بر شیطان غلبه پیدا کنند ودر انجام واجبات خسته نشوند و خویشتن داری مقابل گناه را افزایش دهند و در مقابل مشکلات مقاومت نشان دهند و در میدان عمل کوتاهی نکنند وو..
خلاصه اگر کسی بتواند در این عرصه ها قدرت نشان دهد و دچار ضعف نگردد او قوی است.
وحج این نوع توانایی ها را افزایش می دهد و مومن را در این میادین پیروز و موفق بیرون می آورد.
و تقویت حکومت دینی یعنی آنکه حکومت دینی نسبت به بقیه حکومت ها سرآمد بشود اجیر و اسیر هیچ حکومتی نشود ، زورگویی و تعدی حکومت دیگر را پاسخ دهد و از عهده هر تجاوز وتهدید برآید .
درآن صورت هیچ حکومت بیگانه‌ای نمی‌تواند حکومت دینی را استثمار و استعمار کند یا به او زور بگوید و یا به اصطلاح مقابل او خط و نشان بکشد و توهین و تحقیر کند بل حکومت دینی همواره ابهت ، عظمت ، شکوه ، سطوت و قدرت بر دلهای جهانیان خواهد داشت.
پس اگر گفته شود حج تقویت دین است یعنی هم تقویت متدینین و مومنین است تا بتوانند دین خود را کامل حفظ کنند و آن را افزایش دهند و هم تقویت حکومت دینی است تا بتوانند عظمت و ابهت خود را حفظ نموده و برابر سایر حکومت ها مثل کوه استوار و عزیز باشد .
چه زیبا فرمود امیرالمومنین علی علیه السلام که : ” اَلحَجُّ تَقوِیَهٌ لِلدّینِ ” ( نهج البلاغه حکمت 252 ) حج مایه نیرومندی دین است . و چه زیبا فرمود حضرت زهراسلام الله علیها که :
“… الحج تشییدللدین .” خداوند متعال حج راوسیله برافراشتگی دین قرار داد. (وسائل ج 1 ص 22 و ریاحین الشریعه ج 1 ص312 و احتجاج ج 1 ص134)
حج شریعت است
چنان که راه روشن و به اصطلاح شاه راه را “شارع ” گویند به مسیر زندگی که روشن باشد هم شریعت گویند هر کسی درزندگی خود راه روشنی را برمی گزیند وبرآن اساس زندگی خود را تنظیم می کند مثلاً عبادت خود را ، معاشرت خود را ،کسب و درآمد خود را ، هزینه خود را و حتی رفتار و گفتار خود را بر آن اساس تنظیم می کندکه این میشود شریعتی او.
پیامبران علیهم السلام که برای مردم راه و رسم زندگی ارائه می کردند و دین وآیین ویژه زندگی به مردم می‌آموختند صاحب شریعت بودند . چون آئین آنهاکه راه و رسم روشن زندگی برای بشریت بود “شریعت” نام داشت .
اسلام بتمامه که خود یک شریعت است برخی از برنامه های کلان و مهم آن هم شریعت است مثلاً سخن حق وحکم به عدل و وفای به عهد و از جمله حج هرکدام شریعت اند. از امام سجاد علیه السلام در باره شرایع دین می پرسند فرمود:
قَولُ الحَقِّ وَالحُکمِ بِالعَدلِ وَالوَفاءِ بِالعَهدِ (میزان الحکمه ج 5 ص510 ) سخن حق وحکم به عدل و وفای به عهد .
حج در روایت به عنوان یک شریعت قلمداد شد یعنی یک راه روشن و مهم زندگی به ویژه عظمت حج که به تنهایی برابری می کند با همه اسلام.
امام صادق علیه السلام فرمود:
اِذا قَدَرَ الرَّجُلُ عَلی ما یَحُجُّ بِهِ ثُمَّ دَفَعَ ذالِکَ عَنهُ وَلَیسَ لَهُ شُغلٌ یَعذُرُهُ بِهِ فَقَد تَرَکَ شَریعَهً مِن شَرایِعِ الاِسلامِ (من لا یحضره الفقیه ج2 ص448 ح 2936) هرگاه شخصی با امکانات در اختیار قادر به انجام حج باشد اما از آن استقبال نکند و آن را از خود دور کند در حالی که ما نعی هم برای انجام آن ندارد او شریعتی از شرایع اسلام را ترک نموده است. و همچنین از آن امام بزرگوار درباره مردی که حج را به تأخیر می‌اندازد درحالی که مانع مهمی ندارد جز این که مدعی است کاسبی یادین مانع اوست حضرت فرمود:
لا عُذرَ لَهُ لَیسَ یَنبَغی اَن یُسَوِّفَ الحَجَّ فَاِن ماتَ فَقَدَ تَرَکَ شَریعَهً مِن شَرایِعِ الاِسلامِ. ( دعائم الاسلام ج1 ص 288)و الحج والعمره فی الکتاب والسنه ص169 ) او عذری ندارد و شایسته نیست که حج را به تاخیر اندازد که اگر با این شرایط بمیرد شریعتی از شرایع اسلام را ترک نموده است .
ملاحظه میشود امام صادق علیه السلام از حج بعنوان شریعت نام برد. یعنی حج آن قدر مهم است که خود به تنهایی یک شریعت است .
حج و فهم دین
از اموری که در حج اتفاق می‌افتد و باید اتفاق بیفتد “فهم مسائل دین” از علمای دین است یعنی از کارهایی که باید در حج پیش‌بینی شود بیان معارف دین است . باید از علمای فاضل و خبره در دین کسانی که در علوم مختلف دین تبهر و مهارت دارند دعوت شوند و لجنه هائی در آنجا تشکیل شود ، فرصت ها و امکانات فراهم گردد تا حجاج که از بلاد گوناگون به آنجا می آیند مسائل دین شان را آنجا مطرح کنند ، سوال کنند ومذاکره کنند در جلسات متعدد فقهی تفسیری کلامی و و.. شرکت و مسائل مربوطه و مبتلا به جوامع اسلامیو شخصی را یاد بگیرند شبهات روز را مطرح نمایند و جواب بگیرند.
یعنی حج علاوه بر آن که کانون عبادت و انجام فریضه و کانون طرح مسائل مربوط به جوامع اسلامی است باید کانون تعلیم علوم اسلامی به ویژه تبیین و تشریح کلمات معصومین علیهم صلوات الله أجمعین هم باشد امام رضا علیه السلام در یک حدیث طولانی پیرامون امور حج فرمودند:
…. مَعَ ما فیهِ مِنَ التَّفَقُّهِ وَنَقلِ اَخبارِ الاَئِمَّهِ (ع) اِلی کُلِّ صُقعٍ وَ ناحِیَهٍ کَما قالَ اللهُ : ” فَلَو لا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرقَهٍ مِنهُم طائِفَهٌ لِیَتَفَقَّهُوا فِی الدّینِ وَلِیُنذِرُواقَومَهُم اِذا رَجَعُوا اِلَیهِم لَعَلَّهُم یَحذَرُون.” توبه آیه 122
وَ لِیَشهَدُوا مَنافِعَ لَهُم . (وسائل ج8 ص8 )
مضاف بر منافع دیگری که در حج است از جمله فهم دین و نقل اخبار وسخنان ائمه علیهم السلام به همه جای جهان ، آنگونه که خداوند عزوجل فرمود : چرا فرقه ای از مسلمین گروهی کوچ نمی‌کنند تا دین را فهم کنند و یاد بگیرند و آنگاه که به بلاد خود برگشتند قوم خود را انذار نمایند ؛ بدین امید که آنها از اشتباه و خطا و انحراف برحذر شوند. و اموری که به منافع شان برمی‌گردد خود مشاهده نمایند حاصل آنکه مراسم عظیم حج می تواند کانون تعلیم معارف دین و بیان کلمات معصومین بوده و مرجعی باشد برای انتقال علوم و معارف و فرهنگ اهل بیت به اقصا نقاط عالم .
امام صادق علیه السلام درباره علت فریضه حج می‌پرسند حضرت ضمن شمارش حکمت ها و علل فریضه حج می فرمایند” …وَلِتُعرَف آثارُ رَسُولِ اللهِ (ص) وَتُعرَف اَخبارُهُ ” و باید آثار (سیره و سخن) پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و اخبار و احادیث صادره از آن بزرگوار شناخته شود.
حج پرچم اسلام
علم و پرچم نشانه حیات و قدرت صاحب آن پرچم است. پرچم در یک لشکر نشانه قدرت آن لشکر است همچنان که نشانه فرهنگ و نماد حیات و قدرت یک کشور هم هست .از این رو انسان های هم ایده و هم فرهنگ تحت پرچم مربوط جمع می شوند.
در واقع هر قوم و طایفه ای زیر پرچم خود تجمع میکنند و در حقیقت این پرچم است که افراد مربوط به خود را جمع می کند. در تجمعات ملیونی که هر گروه با پرچم خود شناخته می شوند می بینی که انسان های پراکنده از دور ، پرچم خود را پیدا می کنند و زیر آن تجمع می نمایند چنان که در تجمعات مربوط به صحرای عرفات و راهپیمایی روز اربعین و تظاهرات عمومی این موضوع به روشنی دیده می شود .
حال جریان حج از همین قرار است . حج در واقع پرچم و علم اسلام است و همه مسلمانان در اقصا نقاط عالم به مکه مراجعه و تحت عنوان مراسم حج کنار هم جمع می‌شوند و اجتماع عظیم را به وجود می آورند.
اجتماع انسان که نشان از وحدت آن دارد مظهر قدرت است آن هم قدرت جامعه انسانی که هیچ قدرتی به پای آن نمی رسد. اسلام هم می خواهد از اجتماع عظیم انسانی قدرت خود را به نمایش بگذارد .
حضرت امیرالمومنین علیه السلام فرمود: جَعَلَهُ لِلاِسلامِ عَلَماً (نهج البلاغه خطبه یک ص26 )
خداوند متعال حج را علم و پرچم اسلام قرار داده است. یعنی حج وسیله تجمع انسان های مسلم است که در سایه این اجتماع قدرت اسلام به نمایش گذاشته میشود.
حج جهاد ناتوان
جهاد برای حفظ کشور و نظام و ملت است اگر جهاد نباشد امنیت حکومت و مردم در خطر قرار می گیرد در حقیقت فلسفه جهاد صیانت است. صیانت اسلام و مسلمین ، صیانت سرحدات و حدود و ثغور کشور، قطع دست دشمن ، دفع دشمن و برقراری امنیت.
حال که حج تشبیه می شود به جهاد باید همان اثر و همان نتیجه جهاد را هم داشته باشد .
اگرچه حج نیاز به تیر و شمشیر ندارد و به ظاهر بسیج مدافعان برای دفاع از مرز و متن نیست ولکن همان نتیجه را خواهد داشت چون حج هم برای تقویت دین و محور وحدت جامعه و پرچم اسلام و هدایت بشریت و تامین کننده امنیت است.
چون دشمن همیشه هجومش با تیر و سلاح گرم نیست بلکه گاه با قلم ، با ایجاد اختلاف و تضعیف اعتقادات و افساد رفتار مردم و اخلاق و امثال آن است و حج در این میدان فوق العاده مؤثر است.
یعنی حج باعث تقویت ایمان و تشیید دین و استحکام وحدت و نمایش قدرت اسلام و مسلمین است. پس همان نتایجی که جهاد دارد همان نتایج را حج به شکل دیگر دارد. اگر نتیجه کلی جهاد به اصل نظام و کلیت حکومت و جامعه مسلمین و اقتدار اسلام بر می‌گردد نتیجه کلی حج هم همینطور است.
و لذا است که ترک آن موجب آسیب جدی دین می شود . چنانکه ترک جهاد باعث خطر اسلام و مسلمین است می گردد.
در مجموع جهاد موضوع حکومتی و سیاسی است که هم ماهیت جهاد و هم نتیجه جهاد به حکومت بر می گردد. پس جهاد در ساختار سیاسی حکومت تعبیه شد . حال حج که در ردیف جهاد قرار گرفته است مضمون آن این است که پیش از آن که حج امر فردی باشد امر حکومتی و سیاسی است.
پس آنهایی که برای حکومت و نظام دل می سوزانند و حکومت خود را دوست دارند و می‌خواهند به بقای آن کمک کنند و از قضا نمی توانند در جهاد که رابطه مستقیم با حکومت دارد شرکت کنند در حج شرکت کنند چرا که حج جهاد ضعفا و ناتوانان است و آنهایی که حج می روند گویا به میدان مبارزه با دشمن می روند و برای صیانت نظام و حمایت کشور و کمک دین می روند.
امام صادق علیه السلام فرمود: اَلحَجُّ جِهادُ کُلُّ ضَعیفٍ (وسائل ج 8 ص7 ) حج جهاد هر ناتوان است.
حج قوام مردم
خداوند متعال کعبه را که بیت الحرام است مایه قوام مردم قرار داد . یعنی حج را ستون و عمود برای برپایی زندگی مردم قرار داده است.
هر چیزی برای صیانت خود و سرپا بودن خود و استواری و استقامت خود نیاز به قواموقیم دارد تا او را نگه دارد مثلاً برپایی خیمه به عمود آن است و برپایی ساختمان به ستون های آن است و بقای انسان به غذای او است و رشد نباتات وگیاهان به آب است و خلاصه هر چیزی که باعث حیات و استواری دیگری شود قوام آن است.
کعبه هم باعث قوام مردم و باعث برپایی مردم است . یعنی اگر جامعه اسلامی می خواهد برپا باشد ، حیات طیبه پیدا کند ، رشد و بالندگی داشته باشد ، مستقل و عزیز باشد و در میان جوامع بشری قدرت مقاومت و ایستادگی داشته باشد و بتواند شکوه و شوکت و عزت خود را حفظ کند باید به کعبه و بیت الحرام تکیه کند ، کعبه بزرگ بشمارد ،کعبه را عزیز به دارد و شکوه و عظمت کعبه را حفظ کند تا زندگی اجتماعی و سیاسی و دینی خود را حفظ نماید ابان بن تغلب از امام صادق علیه السلام درباره آیه ” جَعَلَ اللهُ الکَعبَهَ البَیتَ الحَرامَ قِیاماً لِلنّاسِ” مائده ۹۷ می پرسد ، حضرت فرمود: جَعَلَ اللهُ لِدینِهِم وَ مَعایِشِهِم. (المیزان جلد 6 صفحه ۱۴۷ ) خداوند کعبه را برای استواری دین مردم و برپایی زندگی مردم قرار داده است. یعنی کعبه چنان قدرتی دارد و چنان کارآمدی دارد که می تواند هم دین مردم را حفظ کند و هم زندگی مردم .
اگر اکنون کشورهای اسلامی و طوایف اسلامی در جای‌جای زمین دارای مشکلات و ضعف هستند به خاطر آن است که حج شان آنگونه که باید انجام شود انجام نمی شود و از کارآمدی کعبه آنگونه که باید استفاده کنند استفاده نمی‌کنند .
کعبه معبد بی بدیل
امروز وگذشته دور بل از آغاز عالم تا کنون صدها و هزاران معبد مهم وجود داشت و دارد که کانون پرستش وعبادت بسیاری از انسان‌ها بوده و هست اما هیچ معبدی مثل کعبه نبوده نیست .یعنی نه مثل کعبه جاذبه و نه مثل کعبه کارآمد و مثل کعبه طرفدار و نه مثل کعبه مورد توجه بوده و هستند.
کعبه بیت عبادتی است که هیچ معبدی مثل ان آثار ندارد ؛ آثار عبادی ، آثار اجتماعی ، آثار اخلاقی و آثار سیاسی مراسم حج و اعمال ویژه کعبه حاوی برنامه‌هایی است بالنده ، اثرگذار ، روحبخش ، تحول‌آفرین ، آباد کننده دنیا و آخرت .
به راستی که کعبه مبارک است برای جهانیان ، هم مبارک است برای دنیایشان و هم برای آخرت شان . به راستی کعبه هدایت است برای جهانیان و نور و معرفت است برای عالمیان .
کعبه و حج می تواند فرهنگ جهان را رقم بزند و هدایت جهان را بر عهده گیرد و آن را به نقطه کمال برساند .
اینکه گفته میشود امام زمان پس از ظهور به دیوار کعبه تکیه می‌دهد و اعلام حضور و ظهور می کند و یا اینکه پیامبر(ص) دین جهانی خود را از کعبه آغاز نمود و یا حضرت ابراهیم خلیل الرحمان پس از ساختن کعبه عموم انسان ها را به آنجا فراخواند همه و همه نشان از آن دارد که کعبه می تواند هدایت جهان را بر عهده بگیرد و حکومت جهانی را رقم بزند و بشر را از حضیض به عزت و از نقص به کمان وضعیت نابسامان به سامان رسانده و به قله فرهنگ ناب برساند
این که امام باقر علیه السلام فرمود: اَلحَجُّ تَسکینُ القُلوبِ (میزان الحکمة جلد ۲ صفحه ۲۸۸ ) حج مایه آرامش دلهاست اشاره به کارآمدی کعبه و حج است. این حج می تواند از نظر روحی روانی جهان را آرام کند دل های جوامع انسانی را به سکونت و آرامش بکشاند . قلوب پریشان و مضطرب اجتماع بشری را تسکین دهد .
ویا اینکه امام صادق علیه السلام فرمود: لایَزالُ الدّینُ قائِماً ما قامَتِ الکَعبَهُ ( آثار الصادقین جلد ۳ صفحه ۸۱ )
دین همواره و همچنان استوار است مادامی که کعبه استوار و فعال باشد . دین اسلام که دین جهانی است و می رود تا جهان را تحت پوشش خود قرار دهد دوا مش و استواری اش و حیاتش به کعبه معلق است . در واقع کعبه و حج قیم دین و استوار کننده اسلام محمدی.
و یا این که قرآن می گوید : جَعَلَ اللهُ الکَعبَهَ البَیتَ الحَرامَ قِیاماً لِلنّاسِ (آل عمران آیه ۹۷ ) اشاره به قدرت کعبهو کارآمدی عظیم آن است ؛ یعنی خداوند متعال کعبه و بیت الحرام را مایه قوام و استواری مردم قرار داد. به این معنا که می تواند مردمو جامعه بشری را استوار سازد و کاروان انسان را به سر منزل مقصود و نقطه کمال برساند
امام صادق (ع) در تفسیر این آیه فرمود : جَعَلَها لِدینِهِم وَ لِمَعایِشِهِم ( آثار الصادقین ج19 ص 251 ) یعنی خداوند متعال کعبه را برای قوام دین بشر واستواری زندگی شان قرار داده است .
در حقیقت کعبه هم می‌تواند برای گستره زمین مبارک باشد و هم می‌تواند برای جهانیان هدایت که قرآن در در جای دیگر فرمود :
اِنَّ اَوَّلَ بَیتٍ وُضِعَ لِلنّاسِ اَلَّلذی بِبَکَّهَ مُبارَکآً وَ هُدیً لِلعالَمَینَ. ( سوره آل عمران آیه ۹۶ ) نخستین خانه عبادت که برای نسل انسان بنا شد همانی است که در مکه قرار دارد ، همانی که برای گستره زمین مبارک و برای عالمیان هدایت است.
آری برای همین برکتو هدایت است که امام باقر علیه السلام فرمود
ما خَلَقَ اللهُ تَعالی فِی الاَرضِ بُقعَهً اَحَبُّ اِلَیهِ مِنَ الکَعبَهِ وَالاَکرَمُ عَلَیها مِنها. (آثار الصادقین جلد ۱۹ صفحه ۲۴۸)
خداوند متعال هیچ بقعه ای را در زمین نیافرید که از کعبه نزد او محبوبتر وگرامی تر باشد . این بقعه و این قطعه واین بیت محترم به خاطر برکاتش و آثار ذیقیمت و بهره های فراوانی که دارد محبوبترین و گرامی ترین شد.
حاصل آنکه هیچ معبد در گستره زمین نمی تواند با کعبه همترازی کند چراکه کعبه آثار و برکات و کارآمدی هایی دارد که بقیه از آن فاقد اند.
حرکت عموم به سمت خدا
اگرچه طبیعت و ماسوی الله ماهیت “ازاویی” دارند و ذاتاً به سوی خداوند متعال در حرکتند و اگرچه انسان ها با انواع عبادت ها به سمت پروردگار عالم در حرکتند به ویژه اهل نماز و دعا و ذکر و جمعه و جماعات اما هیچ برنامه ای مثل حج نخواهد شد. نماز جماعت ها و نماز جمعه ها و حتی نماز عید ها گسیل توجه مردم به خداست اما حج یک چیز دیگر است .
در ایام حج ازهمه کشورها ، بلاد و اقصا نقاط عالم به سوی خداوند متعال حرکت می کنند و از همان آغاز دل ها را به سوی روا ن می دارند و حتی آنهایی که حجاج را در بلاد بدرقه میکنند آنها هم دلشان به سمت خدا و خالق متعال روان است .
اینکه در یک فرصت زمانی انبوهی از انسان‌ها به صورت مباشر و انبوهی از بدرقه کنندگان به صورت غیر مباشر به سمت کعبه حرکت می کنند حرکت بی بدیلی است که صورت می پذیرد و یک پویش عظیم به سمت پروردگارعالم صورت میگیرد.
یک همایش توحیدی بدیل را به نمایش می گذارد و جهت گیری توحیدی جامعه بشری خود را نشان می دهد . امام رضا علیه السلام فرمود : عِلَّهُ الحَجِّ الوَفادَهُ اِلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ. (وسائل جلد ۵ ج صفحه ۸ )علت تشریع حج پویش عمومی و حرکت بشری به سمت خداوند عز وجل است.
یعنی حج تشریع شد تا بشریت به سمت خداوند متعال وفود کند و خود را در محضر پروردگار متعال عرضه نماید.
حج و بی نیازی جامعه دینی
در بسیاری از احادیث آمده که حج بروید تا بی‌نیاز شوید . اگر چه ممکن است گفته شود این اشاره به افراد حاجی دارد . یعنی حاجی آنگاه که به حج می رود پس از حج گشایشی در زندگی خواهد داشت و از نظر معیشت در تنگنای سخت قرار نخواهد گرفت اما می‌توان این معنا را به حکومت هم سرایت داد و گفت حج باعث بی نیازی کشور از بیگانه هم میشود.
جامعه اسلامی اگر به حج برود و عَلَم حج را برافراشته کند و آنگونه که در احکام ، وظائف و شرایط و آداب حج آمده دقیقاً همان گونه عمل کند از بیگانه بی نیاز خواهد شد . جوامع اسلامی و کشورهای اسلامی اگر در ایام حج طبق دستور شرع به امور مسلمین رسیدگی نمایند سرمایه های بالقوه و بالفعل خود را به کار بگیرند ، منابع انسانی و اقتصادی و سیاسی خود را شناسایی نموده و آنها را فعال نمایند و مشکلات جوامع اسلامی را کاملاً بررسی و در جهت رفع آن اشکالات برنامه ریزی نموده و نسبت به رفع آن اقدام نمایند از کشورهای بیگانه بی‌نیاز خواهند شد و یک قدرت سیاسی و اقتصادی مهم خواهند گردید که بیگانه ها به اینها نیاز خواهند پیدا کرد.
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: حُجُّوا تَستَغنُوا . (وسائل جلد ۵ صفحه ۷ ۷ ) حج انجام دهید بی نیاز خواهید شد.
حج مرجع مردم
قرآن کعبه را “مثابه” برای مردم قرار داد . مثابه یعنی مرجع . کعبه مرجع مردم ومردم در تمام امور می‌توانند به آن مراجعه کنند . هم در امور عبادی هم در امور اقتصادی و هم در امور اجتماعی و فرهنگی و هم در امور دینی و سیاسی
وکعبه نه تنها برای ناس مرجعیت دارد بلکه برای ناس “امنیت” آفرین هم هست . کعبه نه تنها برایمکه که برای همه جهانیان می تواند امنیت آفرین باشد . یعنی همان کعبه که برای ناس مثابه است برای ناس امن و امنیت هم هست اگر کعبه و حج در یک مدیریت جهانی با استفاده از عقلاو علمای مسلمان و با استفاده ازراهبردهای کلان و تنظیم رسالت جهانی در سیاستهای دورنگر بین المللی به اداره جهان به پردازد می تواند قدرت مثابت و امنیت جهانی خود را به نمایش بگذارد و آن کند که از آن انتظار می‌رود.
مرحوم فیض کاشانی رضوان الله تعالی علیه در کتاب “اسرار الحج ومهماته” می فرماید : الحج تمام الاسلام و کمال الدین. یعنی حج تمامیت اسلام و کمال دین است . ( محجه البیضاءجلد ۲ صفحه ۱۴۵ )
حج تقویت دین
در روایات و منابع حدیثی گاه گفته شد که حج “تقویت” دین و گاه گفته شد حج “تقربه” دین وگاه گفته شد حج ” تسنیه” دین است .
با آن که حج به ظاهر یک عمل شخصی است و تمام برنامه های آن اعم از ثبت نام و هزینه و انجام تک تک برنامه ها بر عهده افرادحاجی است و هر کسی در این سفر هزینه و اعمال مربوطه را خود باید به عهده بگیرد اما دیده می شود که روایات حج را در راستای دین مطرح می کنند و آن را تقویت دینو ترفیع جایگاه دین می‌شمارند تا جایی که ترک آن را موجب تضعیف اسلام به شمار آورده و برای ترک حج و ترک کعبه مؤاخذهوعذاب در نظر گرفته است .
و حتی حکومت را در این مهم دخیل نموده و قدرت حکومت را به کار می گیرد و آن را مسئول می شمارد که اگر به هر دلیلی افراد به حج نرفتندوه می رود که حج وکعبه ترک شود حکومت وظیفه دارد مردم را به حج اعزام کند و هرگاه از نظر هزینه برای مردم مقدور نگردید حکومت موظف است که هزینه آنان را تامین کند تا حجت ترک نشود.
پس اگر حج یک وظیفه شخصی بود نباید حکومت مداخله کند اما مداخله حکومت نشان می‌دهد که حج یک موضوع مهم دینی است و دین به نحوی به حج مرتبط است و به نحوی با هم گره خوردند و بود و نبود شان به هم مربوط شد. یعنی بودحج به بودحکومت دینی وبود حکومت دینی به بود حج وکعبه برمی گردد .
برجستگی های حضرت خدیجه(س) از خانواده بزرگ دینی و فرهنگی از چهار زن برگزیده تاریخ…
دعای افتتاح چیست وچه پیامی دارد؟ دعای افتتاح سه بخش دارد: بخش اول به چگونگی…
همسفره شدن با عیال محبوبترین چیز نزد خدا پیامبر (ص) فرمود: إنَّ اللّهَ يُحِبُّ المُؤمِنَ…
انفاق برای خانواده انفاق برای خانواده به قصد خدا باشد پیامبر (ص) فرمود: اِذا…
هزینه عیال برترین هزینه پیامبر خدا (ص) فرمودند: أفضَلُ دینارٍ یُنفِقُهُ الرَّجُلُ، دینارٌ یُنفِقُهُ عَلى…
نخستین چیز در ترازوی اعمال ، انفاق به خانواده پیامبر (ص) فرمود: أوَّلُ ما یوضَعُ…