شایعه سازی یعنی اینکه خبری را انتشار دادن و بر شیوع آن ، دامن زدن ؛ به نحوی که چیز محدود و مجهول ناگهان فراگیر شود و همه جا پخش گردد و به گوش برسد.
البته هر شیوع و انتشار و هر فراگیرشدنی ، بد نیست بلکه گاه پسندیده و لازم هم هست ؛ همانند اخبار پسندیده و معروف ، اخبار مفید و مؤثر و اخباری که هر کس آن را بشنود بهره می برد. پیامبر (ص) فرمود :
” مَن سَمِعَ خَیرًا فَأفشاهُ فَهُوَ کَمَن عَمِلَهُ ” ؛ [1] هرکس چیز خوبی بشنود وآن را علنی وپخش کند ، مانند کسی است که آن چیز خوب را انجام داده باشد .
اما مقصود از شایعه سازی ، اخباری است که کسی بدون توجه به حقیقت و واقعیت ، آن را ابداع و ایجاد نموده و سپس به شیوع و فراگیرشدن آن دامن زند ؛ به گونه ای که خبرغیر واقع ونا صحیح به دروغ تولید و پخش شود و درخصوص شیوع و پخش آن ، نیز تلاش صورت پذیرد. در این میان ، فرقی نمی کند که آن شایعه را خود بسازد یا دیگران بسازند و او پخش ونشر کند . پیامبر (ص) فرمود : ” مَن اَذاعَ فاحِشَةً کانَ کَمُبدِئُها “. [2] هر کس چیز بدی را شایع کند ، مانند کسی است که آن را به وجود آورده باشد .
و امیر المومنین (ع) نیز فرمود : ” مَن سَمِعَ بِفاحِشَةٍ فَأبداها کانَ کَمَن اَتاها“ ؛[3] هرکس چیز بدی را بشنود وآن را افشا وعلنی کند ، مانند کسی است که آن را انجام داده با شد .
و این امر درفضای مجازی بسیار بدتر ، خطرناکتر و فساد انگیزتر است ؛ زیرا دامنه نشر اخبار در فضای مجازی با شدت وسرعت بیشتری صورت می پذیرد ؛ از این رو افرادی که اخبار مبادله می کنند ، باید به این نکته توجه کنند تا اخبار دروغ و اخبار غیر واقع و احیانا اخبار حادثه ساز را در فضای مجازی منتشرنساخته و یا نسبت به گسترش آن اقدام نکنند .
متأسفانه برخی از افراد بیمار و معیوب ، خوی شان این است که به بدی دامن می زنند و برآنند تا بدی را شایع کنند.
امام امیر المومنین (ع) در این خصوص فرمودند: ” ذَوُوا العُیوبِ یُحِبُّونَ اِشاعَةَ مَعایِبِ النّاسِ” ؛[4] انسانهای معیوب دوست دارند که عیوب مردم شایع شود و عیوب مردم بر ملا و مشهود گردد.
نقل است که پیامبر (ص) در ضمن دعائی فرمود: ” اَللّهُمَّ اِنّی اَعُوذُ بِکَ مِن خَلیلٍ ماکِرٍ عَیناهُ تَرانی وَ قَلبُهُ یَرعانی اِن رَأی خَیرًا دَفَنَهُ وَ اِن رَأی شَرًّا اَذاعَهُ …” ؛[5]
خدایا ! به تو پناه می برم از دوستی که با دوچشم و قلب خود مرا می پاید تا اگر خوبی از من دید ، آن را پنهان و دفن کند واگر بدی از من دید ، آن را پخش نماید و شایع سازد.
در حقیقت ، باید کوشش نمودکه حتی اخباری که صحت آن محرز نیست هم عنوان نگردد . رسول اکرم(ص) فرمود : ” لا تَرمِ اَحَدًا بِما لَیسَ لَکَ بِهِ عِلمٌ ” ؛[6] چیزی را که نمی دانی وهنوز برایت محرز نگردیده است ، به کسی نسبت نده .
برهمین اساس ، روایات ، شایعه سازی و دامن زدن به اموری که مربوط به اسرار مردم ، آبروی مردم یا نظام وحکومت است ونیز اموری که ایجاد اضطراب و یأس و ترس و ناامیدی می کنند را منع نموده و مسلمانان را از پرداختن به این امور ، به شدت برحذر می دارند.
امام صادق (ع) می فرمایند:” اِیّاکَ وَ الأِذاعَةَ ” ؛[7] از شایعه پراکنی به پرهیز.
خلاصه سخن آنکه ، درتبادل اخبار درفضای مجازی باید مواظب بود واز انتشار خبر و پیامی که به آبروی افراد جامعه و یا آبروی نظام لطمه وارد می کند و یا احیانا جامعه رادچار پریشانی ، آشفتگی ، دلسردی ونا امیدی می سازد ، پرهیز شود.
” نا امید کردن مردم” هم در روایات مورد نکوهش است ؛ آنچنان که امام باقر (ع) فرمود : ” اِیّاکَ اَن تَقنُطَ المُومِنینَ ” ؛[8] از نا امید کردن مردم بر حذر باش !
براین اساس ، در فضای مجازی نیز باید از پخش هر خبری که باعث نا امیدی افراد می شود ، پرهیز نمود .
[1] – بحارالانوار ، ج73 ، ص 365
[2] – همان
[3] – همان
[4] – غررالحکم ، حدیث 9652
[5] – من لایحضر ه الفقیه ، ج 3 ، ص558
[6] – آثار الصادقین ، ج 28 ، ص 42
[7] – مرآه العقول ، ج11 ص 65
[8] – بحار الانوار، ج7 6 ، ص388
برجستگی های حضرت خدیجه(س) از خانواده بزرگ دینی و فرهنگی از چهار زن برگزیده تاریخ…
دعای افتتاح چیست وچه پیامی دارد؟ دعای افتتاح سه بخش دارد: بخش اول به چگونگی…
همسفره شدن با عیال محبوبترین چیز نزد خدا پیامبر (ص) فرمود: إنَّ اللّهَ يُحِبُّ المُؤمِنَ…
انفاق برای خانواده انفاق برای خانواده به قصد خدا باشد پیامبر (ص) فرمود: اِذا…
هزینه عیال برترین هزینه پیامبر خدا (ص) فرمودند: أفضَلُ دینارٍ یُنفِقُهُ الرَّجُلُ، دینارٌ یُنفِقُهُ عَلى…
نخستین چیز در ترازوی اعمال ، انفاق به خانواده پیامبر (ص) فرمود: أوَّلُ ما یوضَعُ…