چت و گفتگو در فضای مجازی

ه – چت و گفتگو در فضای مجازی
یکی از بهره های فضای مجازی ، امکان چت و گفتگو است ؛ یعنی اینکه افراد با وجود اینکه از هم دورند و در فضا ی حقیقی فرسنگ ها میان شان فاصله است ؛ اما همین فاصله در فضای مجازی نزدیک می شود ؛ به نحوی که می توانند همدیگر را ببینند و با هم مذاکره کنند ، گفتگو نمایند و گپ و گفت داشته باشند ؛ چنانکه می توانند بسیاری ازجلسات علمی و اداری را هم در این فضا برقرار نمایند وحتی برگزاری کلاس درس ونیز مباحثات و مذاکرات علمی هم از این طریق می توان صورت داد .
بدیهی است فضای مجازی برای گفتگوی طرفینی همراه با امکان مشاهده یکدیگر بسیار خوب است ؛ چرا که علاوه بر گفتگو ، دیدار تازه می شود و با نگریستن به یکدیگر شیرینی گفتگو حس می گردد و از این طریق آرامش پیدا می شود . والدین با فرزندان و دوستان با یکدیگر و اقوام با همدیگر و… از این طریق می توانند گفتگو نموده و در سایه آن آرامش حاصل نمایند و فضای مجازی از این بابت یک نعمت و یک وسیله آسایش است.
گفتگو به صورت حضوری ، هرچند مجازی ، از اخلاق بهشتیان است ؛ یعنی از جمله نعمتهایی که بهشتیان از آن بهره مندند ، همین مواجهه وگفتگو است ؛ آنچنانکه که در قرآن آمده است : ” مُتَّکِئینَ عَلَیها مُتَقابِلینَ“ ؛[1] رو به روی هم بر سریر تکیه می زنند ومحفل انس تشکیل می دهند واز مذاکرات چهره به چهره لذت می برند .
و نیز امام صادق (ع) در این خصوص فرمود :” اَلنُّطقُ راحَةُ الرُّوحِ” ؛[2] سخن آرامش جان است ؛ یعنی حرف زدن وسخن گفتن – به ویژه به صورت چهره به چهره – مایه آرامش افراد می گردد .
خلاصه سخن آنکه ، چت وگفتگو ، زیبا وآرام بخش است ؛ چه در فضای حقیقی وچه در فضای مجازی ؛ اما باید توجه داشت که همچنان که گفتگو در فضای حقیقی ، دارای آسیبهایی همچون دروغ ، غیبت ، تهمت ، استهزا ، افترا وامثال آن است در فضای مجازی هم همان آسیبها وجود دارد وباید در چت وگفتگو مواظب این آسیبها بود ؛ به ویژه گفتگوی سکس که باید از آن بشدت برحذر بود .
متأسفانه به دلیل شرایط خاص حاکم بر فضای مجازی ، نظیر بُعد فاصله وغیره طیفی از چت ها به این امر می پردازد که از این طریق ، چه زیانهایی که ناشی نمی شود وچه مفاسدی که صورت نمی پذیرد.
در حقیقت ، در فضای مجازی امکان هر نوع گفتگویی وجود دارد و حتی در فضای مجازی می توان همسر یابی کرد ؛ به این معنی که افراد در این فضا با یکدیگر آشنا شده ، گفتگو می کنند ، ایده های خود را برای زندگی مطرح می سازند ، همدیگر را هم معرفی می نمایند و مانند فضای حقیقی برای نیل به ازدواج با هم مذاکره و گفتگو کرده و از شرایط برای زندگی آگاه می شوند .
اما همین گفتگو برای شناسایی و گفتگویِ به قصد ازدواج ، اگر جنبه سکس پیدا کند و با طرح سخنان ناپسند شهوت را تحریک کند به نحوی که فضای گفتگو به فضای لذت جویی و کام گیری بدل شده و فضای معارفه و شناسایی به فضای هوس رانی و تاخت و تاز شیطان تبدیل گردد ، محل اشکال خواهد بود ؛ چرا که این کار سرانجام به فساد منتهی می شود و از این طریق ، سوء استفاده های بسیاری صورت می پذیرد ، خسارتها پدید می آید و آبروها ریخته می شود و خانواده ها به مصائب جبران ناپذیر مبتلا می گردند .
پس چت خوب است اما نه به قیمت ابتلا به فساد و ریختن آبرو و هدر دادن شخصیت خانوادگی و به قیمت تباه نمودن آینده زندگی . و چت خوب است تا جایی که به فساد نیانجامد و به تحریک شهوت منتهی نگردد ؛ چرا که تحریک شهوت مانند آلودگی به فساد ، هم حرام و هم ممنوع است .
امروزه ، چه آمارهایی درخصوص گسترش فساد در رسانه ها دیده و شنیده می شود که منشاء آن همین چت ها است ؛ اموری که به دلیل استفاد ه نادرست از این وسیله ارتباطی به فساد وآبرو ریزی و سرانجام نزاع و کشمکش های خانوادگی و دادگاه و حبس و زندان و شلاق و حتی خود کشی و امثال آن منجر گردیده است .
اینجاست که دین هشدار می دهد و انذار می کند و از گفتگوی شهوت انگیز و تحریک آمیز تحت هر شرایط ؛ چه در فضای حقیقی وچه در فضای مجازی بر حذر می دارد .
در قرآن می خوانیم : ” فَلا تَخضَعنَ بِالقَولِ فَیَطمَعَ الَّذی فی قَلبِهِ مَرَضٌ وَ قُلنَ قَولًا مَعرُوفًا ” ؛[3] سخن هوس انگیز نگویید تا شخص بیمار دل (تحریک شود و) به سوی شما طمع کند و سخن نیکو بگویید .
اگر چه خطاب مستقیم این آیه ، همسران پیامبر (ص) است اما مفاد آن برای همه بانوان بوده و مضمون آن این است که سخن خوب و قول نیک برای معارفه و احتیاجات روزمره بدون اشکال است ؛ اما سخنی که شهوت را تحریک نموده و بیماردل را به هوس اندازد و فضای معروف و خوب را به فضای هوس ، شهوت تبدیل نماید نا پسند است و باید از آن بر حذر شد .
پس در فضای مجازی نیز اگر سخن در قالب ” قول معروف” باشد بدون اشکال است اما اگر به صورت “قول هَوَس ” باشد اشکال دارد . اینجاست که مراجع عظام در استفتا از چت ، آن را ممنوع و حرام می دانند ؛ چرا که به فساد و تحریک می انجامد .
و از همین رو است که معصومین (ع) از سخن غیر ضروری با نا محرم و گفتگوهای طولانی و نیز شوخی با آنها و یا سخن گفتن زن با مرد نا محرم به همراه ناز و کرشمه را ناپسند شمرده واز آن بر حذر داشتند تا منتهی به تحریک شهوت و منجر به فساد نگردد .
امام صادق (ع) از پیامبر (ص) چنین نقل می کند که : ” وَ نَهی اَن تَتَکَلَّمَ المَرئَةُ عِندَ غَیرِ زَوجِها وَ غَیرِ ذی مَحرَمٍ مِنها اَکثَرَ مِن خَمسِ کَلِماتٍ مِمّا لا بُدَّ مِنهُ ” ؛[4]
پیامبر نهی فرمودند از سخن گفتن زن با غیر شوهر و غیر محرم خود به بیش از پنج کلمه ضروری .
و نقل است که پیامبر (ص) فرمود : ” مَن فاکَهَ اِمرَأةً لا یَملِکُها حَبَسَهُ اللهُ بِکُلِّ کَلِمَةٍ کَلَّمَها فِی الدُّنیا اَلفَ عامٍ ” ؛[5] هر کس با زن نا محرم به شوخی وخوش طبعی به پردازد خداوند متعال در قبال هر کلمه اش هزار سال برایش در عالم آخرت زندان مقرر می دارد .
در تاریخ از قول ابو بصیر آمده است که فرمود : به خانمی قرآن آموزش می دادم و از قضا روزی حین آموزش با او شوخی نمودم . بعد از مدتی که خدمت امام باقر (ع) رسیدم ، حضرت به محض دیدن من فرمود : به آن خانم چه گفتی ؟ من از خجالت روی خودم را پوشاندم . حضرت فقط با یک جمله که حاکی از شدت زنهار بود فرمودند :“ لا تَعُودَنَّ اِلَیها ” ؛[6] دیگر به سوی آن زن بر نمی گردی ! یعنی از ادامه تعلیم آن زن ، خود داری کن .
این روایات وآیات حاکی از آن است که چت و گفتگو تا منجر به تحریک و فساد نشود ، مانعی ندارد اما اگر منجر به آن شود و حتی احتمال فساد هم داده شود ، باید بر حذر شد
[1] – واقعه : 16
[2] – میزان الحکمه ، ج 11 ، ص 5250
[3] – احزاب : 32
[4] – وسائل الشیعه ، ج14 ، ص 143
[5] – همان
[6] – مناقب آل ابی طالب ، ج4 ، ص182