چهل حدیث از امام علی (ع)

 

 

چهل حدیث از امام علی (ع):

 

• الزام وعدم الزام در احکام

امام علی (ع):

یا کُمَیلُ لا رُخصَهَ فی فَرضٍ  وَ لا شِدَّهَ فی نافِلَهٍ .

ای کمیل ! رخصت واجازه یی در ترک  واجبات نیست ودر مستحبات هم شدت وسختگیری نمی شود.( تحف العقول، ج1، ص301 )

 

• گناه بیشتر ازحسنات

امام علی (ع):

یا کُمیلُ اِنَّ ذُنُوبَکَ اَکثَرُمِن حَسَناتِکَ.

ای کمیل ! گناهانت از حسنات وکار نیکت بیشتر است  ( پس نباید به حسنات زیاد مغرور شد بل باید گناه را چاره کرد) . ( تحف العقول، ج1، ص301 )

 

• غفلت بیشتر ازذکر

امام علی (ع):

…. وَ غَفلَتَکَ اَکثَرُ مِن ذِکرِکَ.

وغفلت تو بیش از ذکر تو است (پس نباید به ذکر زیاد خود مغرور شد بل  باید چاره یی برای غفلت اندیشید)    ( تحف العقول، ج1، ص301 )

 

 

• نعمت بیشتر از عمل

امام علی (ع):

… وَ نِعَمَ اللهِ عَلَیکَ اَکثَرُ مِن عَمَلِکَ .

نعمتی که خدا به تو ارزانی داشت  بیشتر از عمل تو است   (پس نباید فریب عمل زیاد را خورد و یا اینکه عمل خود را زیاد انگاشت بل باید نعمتهای الهی را زیاد شمرد واینکه چگونه می توان آن را جبران نمود؟ ( تحف العقول، ج1، ص301 )

 

• مردم به  کی شبیه ترند ؟

امام علی (ع):

اَلنّاسُ بِاُمَرائِهِم اَشبَهُ مِنهُم بِآبائِهِم .

مردم به حاکمان شان شبیه ترند تا به پدران شان .(شاید به این خاطر باشد که الگوبودن حاکمان ملموستر وقوی تر از الگو بودن پدران است ؛ (چون زمان پدر گذشت وغائب شد وزمان حاکم حاضر است وحاضر مؤثرتر از غائب است)( تحف العقول، ج1، ص365 )

 

• خشمگین نشو وخشمگین نکن

امام علی (ع):

لا تَغضِبُوا وَ لا تُغضِبُوا .

نه خود خشمگین شوید ونه دیگری را به خشم بیارید.

(چون خشم بستر ساز لغزش وآسیب است وانسان نباید نه خود را در معرض لغزش وآسیب قرار دهد ونه دیگران را .)   ( تحف العقول، ج1، ص356 )

 

• سلام بلند وسخن خوش

امام علی (ع):

اَفشُوا السَّلامَ  وَ اَطیبُوا الکَلامَ.

فاش وعلنی سلام کنید و سخن خوش وشیرین  بگویید.     ( تحف العقول، ج1، ص356 )

 

• عبادت وفهم

امام علی (ع):

لاخَیرَفی عِبادَهٍ لَیسَ فیها تَفَقُّهٌ .

درعبادتی که دقت وفهم در آن نیست  خیر وبهره نیست ( تحف العقول، ج1، ص357 )

 

• علم واندیشه

امام علی (ع):

وَلاخَیرَفی عِلمٍ لَیسَ فیهِ تَفَکُّرٌ.

علمی که در آن تفکر واندیشه نیست خیر وبهره در آن نیست   ( تحف العقول، ج1، ص357 )

 

 

 

 

• خواندن وتدبر

امام علی (ع):

وَ لا خَیرَ فی قَرائَهٍ لَیسَ فیها تَدَبُّرٌ.

خواندنی که تعمق واندیشه درآن نباشد خیروبهره ندارد  ( تحف العقول، ج1، ص357 )

 

• اقسام سه گانه صبر

امام علی (ع):

اَلصَّبرُ ثَلاثَهٌ اَلصَّبرُ عَلَی المُصیبَهِ وَالصَّبرُ عَلَی الطّاعَهِ وَالصَّبرُ عَنِ المَعصِیَهِ.

صبر سه قسم است : یکی صبر برمصیبت ودوم صبر بر طاعت وسوم صبراز معصیت.( تحف العقول، ج1، ص360 )

 

• مرگ بله اما خوار شدن هرگز

امام علی (ع):

اَلمَنِیَّهُ لَا الدَّ نِیَّهُ .

مرگ ومردن بله اما پستی وخوار شدن هرگز. ( تحف العقول، ج1، ص363 )

 

• استقامت بله اما بیتابی نه

امام علی (ع):

… وَالتَّجَلُّدُ لَا التَّبَلُّدُ .

صبر و استقامت وساختن باسختی ها  بله اما بی تابی وخودباختگی وخود را به کند فهمی زدن  هرگز ( تحف العقول، ج1، ص363 )

• روزگار گاه به سود وگاه به زیان

امام علی (ع):

اَلدَّهرُ یَومانِ فَیَومٌ لَکَ وَ یَومٌ عَلَیکَ . فَاِذا کانَ لَکَ فَلا تَبطَر وَ اِذا کانَ عَلَیکَ فَلا تَحزَن فَبِکَلَیهِما سَتُختَبَرُ .

روزگار دوروز است روزی که به نفع شما ودر جهت سود شما است وروزی به زیان وضررشما است . پس آن روزی که به نفع شما است گردنکشی  نکن واز مدار حق خارج نشو ، تکبر وناسپاسی نداشته باش وآن روز هم که به زیان تو شد غمگین نشو . وبه زودی با هر دو امتحان می شوی. ( تحف العقول، ج1، ص363 )

 

• بخشش به دیگران

امام علی (ع):

اَفضِل عَلی مَن شِئتَ یَکُن اَسیرُکَ .

از فضل وکرمت خود به هرکس که خواستی به بخش او اسیرت می شود.   ( تحف العقول، ج1، ص363 )

• تملق وحسادت ممنوع

امام علی (ع):

لَیسَ مِن اَخلاقِ المُومِنِ  اَلمَلَقُ وَلَا الحَسَدُ اِلّا فی طَلَبِ العِلمِ.

تملق  وحسادت جزء اخلاق مومن نیست جز در حال دانشجویی وطلب علم. ( تحف العقول، ج1، ص363 )

 

 

 

• استخاره رافع حیرت

امام علی (ع):

ما حارَ مَنِ استَخارَ .

هرکس ازخداوند متعال طلب خیر واستخاره نماید حیران و بر آشفته نخواهد شد . ( تحف العقول، ج1، ص364 )

 

• مشورت

امام علی (ع):

ولا نَدِمَ مَنِ استَشارَ.

پشیمان نشد آن کس که مشورت نمود . ( تحف العقول، ج1، ص364 )

 

• عشق وآبادانی

امام علی (ع):

عُمِّرَتِ البُلدانُ بِحُبِّ الاَوطانِ.

شهرها با عشق به وطن آباد شد  ( تحف العقول، ج1، ص364 )

 

• علم سه قسم است

امام علی (ع):

اَلعِلمُ ثَلاثَهٌ : اَلفِقهُ  لِلأدیانِ وَالطِّبُّ  لِلاَبدانِ  وَالنَّحوُ لِلِّسانِ .

علم سه دسته است یکی علم فقه که برای ادیان است ودیگری علم طب که برای ابدان است وسومی علم نحو که برای صیانت زبان است ( تحف العقول، ج1، ص364 )

• نقش علم وعمل ونفس
• امام علی (ع):

اَلعِلمُ قائِدٌ  وَالعَمَلُ سائِقٌ  وَ النَّفسُ حَرُونٌ .

دانش رهبر است  وعمل راننده و نفس مرکبی خیره سر و لجوج است . ( تحف العقول، ج1، ص365 )

 

• انصاف

امام علی (ع) :

مَن أَنصَفَ اُنصِفَ؛

هرکس انصاف به خرج دهد انصاف می بیند. (غررالحکم حدیث 9120)

 

• تأثیر نگاه

امام علی(ع) :

رُبَّ حُبابَهٍ غَرَسَت مِن لَحظَهٍ.

بسا که با یک نگاه آتش عشق شعله ورمی شود.  (غررالحکم ،ج2 ، ص67 )

 

• روزی بد اخلاق

امام علی (ع) :

مَنْ ساءَ خُلْقُهُ ضاقَ رِزْقُهُ؛

هر كس بد اخلاق باشد، روزى ‏اش تنگ می‏شود.  (غررالحكم، حدیث 8023)

 

• هنگام سختی چه ذکری؟

امام علی (ع) :

یا کُمَیلُ !  قُل عِندَ کُلِّ شِدَّهٍ  ” لاحَولَ وَلا قُوَّهَ اِلّا بِا للهِ تُکفَها.”

ای کمیل در مواجهه با هر مشکل وسختی بگو : “لا حَولَ وَلا قَوَّهَ اِلّا بِاللهِ” که اگر چنین کنی همین ترا در مقابل سختی کفایتت می کند. (تحف العقول ، ج1،ص300)

 

• دروقت نعمت چه ذکری ؟

امام علی (ع) :

{یاکمیل!}… وَ قُل عِندَ کُلِّ نِعمَهٍ اَلحَمدُ لِلهِ تَزدَد مِنها.

ای کمیل در مقابل هر نعمتی که در اختیارت  قرار گرفت بگو :  ” اَلحَمدُ لِله”  که اگر بگویی آن نعمت افزون می گردد.  (تحف العقول ، ج1،ص300)

 

• در وقت کندی رزق چه رزقی ؟

امام علی (ع) :

{یاکُمَیلُ!}… وَاِذا اُبطِأتِ الاَرزاقُ عَلَیکَ فَاستَغفِرِ اللهَ یُوَسَّع عَلَیکَ فیها.

ای کمیل !  هرگاه روزی ات کُند شد در پیشگاه خدا استغفار کن (وبگو استغفر الله)که اگر استغفار کنی روزی ات وسیع وفراوان می شود.  (تحف العقول ، ج1،ص300)

 

 

• ذکر بسم الله
• امام علی (ع):

یا کُمَیلُ سَمِّ کُلَّ یَومٍ بِاسمِ اللهِ.

ای کمیل هر روز بسم الله بگو. (تحف العقول ، ج1،ص295)

22بهمن 99

 

 

• نقش قصاص

امام علی (ع) :

مَن خافَ القِصاصَ کَفَّ عَن ظُلمِ النّاسِ.

هرکس از قصاص به ترسد خود را از ظلم به مردم برحذر می دارد (تحف العقول ، ج1 ، ص382 )

23بهمن 99

 

 

• شکر نوعی ثروت

امام علی (ع) :

اَلشُّکرُ ثَروَهٌ.

شکرخود نوعی ثروت است. (تحف العقول ، ج1 ،ص 352)

 

 

• صبر وشجاعت

امام علی (ع) :

واَلصَّبرُ شَجاعَهٌ .

صبر  نوعی شجاعت است . (تحف العقول ، ج1 ،ص 352)

 

 

• روح ورع سپر است

امام علی (ع) :

واَلوَرَعُ جُنَّهٌ.

ورع نوعی سپر(از آسیب ها) است (تحف العقول ، ج1 ،ص 352)

 

• قناعت وعزت

امام علی (ع) :

اِقنَع تُعَزُّ.

قناعت پیشه کن تا عزیز وباشکوه باشی. (تحف العقول ، ج1 ،ص379)

 

• دوچیز باعث هلاکت

امام علی (ع) :

اَهلَکَ النّاسَ اِثنانُ خَوفُ الفَقرِ وَ طَلَبُ الفَخرِ.

دوچیز  انسان را تباه می کند یکی ترس فقرودیگری جستجوی افتخارات ( برای فخر فروشی) (تحف العقول ، ج1 ،ص379)

 

• چه وقت عزت  ذلت می شود؟

امام علی (ع) :

کُلُّ عَزیزٍ داخِلٍ تَحتَ القُدرَهِ فَذَلیلٌ .

هرعزیزشرافتمندی که زیرنگین صاحب قدرتی قرار گیرد خوار وذلیل خواهد شد. (تحف العقول ، ج1 ،ص379)

 

 

 

 

• آثار حب به دنیا

امام علی (ع) :

اَیُّهَا النّاسُ اِیّاکُم  وَ حُبَّ الدُّنیا فَاِنَّها رَأسُ کُلِّ خَطیئَهٍ  وَ بابُ کُلِّ بَلِیَّهٍ  وَ قِرانُ کُلِّ فِتنَهٍ  وَ داعی کُلِّ رَزیَّهٌ. مردم !

از عشق ورزی  به دنیا بر حذر شوید چرا که عشق به دنیا سرآغاز همه اشتباهات  و ورودی هر بلا ومصیبت  وقرین هر فتنه یی وموجب هر مصیبتی است.  (تحف العقول ، ج1 ،ص379)

 

• اخلاق کریمه

امام علی (ع) :

عَلَیکُم بِمَکارِمِ  الاَخلاقِ فَاِنَّها رِفعَهٌ .

خود را به اخلاق کریمه آراسته کنید چراکه اخلاق کریمه  باعث بزرگی  وارتقای منزلت است  . (تحف العقول ، ج1 ،ص378)

• مرام پست

امام علی (ع) :

اِیّاکُم وَالاَخلاقَ الدَّنیَّهَ  فَاِنَّها تَضَعُ الشَّریفَ  وَ تَهدِمُ المَجدَ.

از اخلاق پست ونکوهیده  برحذر باشید چرا که اخلاق پست  انسان شریف وبزرگ را حقیر وخوار می کند ومجد وعظمت او را تباه می سازد. (تحف العقول ، ج1 ،ص378)

 

• ماندگاری نیکی

امام علی (ع) :

اَلبِرُّ لایَبلی  وَالذَّنبُ  لا یُنسی.

کار نیک فرسوده  وتباه نمی شود و گناه هم فراموش نشده واز پرونده انسان محو نمی گردد. (تحف العقول ، ج1 ،ص378)