عذر تراشی
خطا وجرمی که از انسان سر می زند نمی توان همه اش را عمدی دانست و یا آسیبی که از کسی به کسی می رسد نباید گفت که همه اش از سر عمد وقصد و یا از سر اذیت وآزار است بل فراوان اتفاق می افتد که اشتباه از سرجهل ونادانی واز سر غفلت وحواس پرتی بوده و یا از سر عمد بوده لکن همین عمد ناشی از دلیل وبهانه وناشی از عذر واستدلال غلط باشد .
پس نباید در کیفر آن خطا واشتباه شتاب کرد به ویژه اگر خطاکار مومن باشد که در این صورت بیشتر باید احتیاط کرد وخطای او را از سر کینه و عداوت ندانست بل آن را ناشی از دلیل وعذر موجه قلمداد کرد .
از این رو قبل از هر چیز باید دنبال آن دلیل وبهانه گشت واگر بهانه یی وعذری نیافت برایش عذری جعل کند وکار او را به آن عذر نسبت دهد .
این تصور وتصمیم ناشی از خوشبینی مومن به مومن است .یعنی مومن هیچ وقت بی دلیل وبه عمد واز سرکینه به کسی آسیب نمی رساند وبه کسی زیان وضرر وارد نمی کند چراکه مومن خیر مومن را می خواهد وهمواره در صدد سود رسانی به مومن است .
پس اگر از مومنی خطایی سر زد باید جستجو کرد که به چه دلیل وبه چه عذری این کار را کرد واگرعذر روشنی برایش وجود داشت چه خوب وگرنه جستجو کند تا برای او عذری جعل کند و بهانه یی برایش بتراشد.
از این رو است که امام علی (ع) فرمود:
اِقبَلْ عُذرَ أخيكَ ، و إن لَم يَكُن لَهُ عُذرٌ فَالتَمِسْ لَهُ عُذراً .
عذر برادرت را بپذير و اگر عذرى نداشت برايش عذرى بتراش. ( بحار الأنوار ،ج ۷۴، ص۱۶۵، ح۲۹)
البته شخصی که به او بدی شد شایدنفس اماره اش اجازه قبول ندهد واحیانا غرورش او را از پذیرش بر حذر دارد اما بیان حضرت آن است که در این صورت باید با نفس اماره مبارزه کرد و او را به این پذیرش وا داشت وبه عبارتی پذیرش را بر او تحمیل نمود . آری پذیرش عذرخواهی لازم است چنانکه اصل عذرخواهی هم لازم است .
