اندیشه بنان موسسه فرهنگی
بخشى از خطبه فدکیه حضرت زهرا(علیها السلام)
حضرت در بخشی از این خطبه طولانی فرمود:
ـ جَعَلَ اللّهُ الاِْیمانَ تَطْهیرًا لَكُمْ مِنَ الشِّرْكِ : خداوند ایمان را براى تطهیر شما از شرك قرار داد،
ـ وَ الصَّلاةَ تَنْزیهًا لَكُمْ مِنَ الْكِبْرِ: و نماز را براى پاك شدن شما از تكبّر،
ـ وَ الزَّكاةَ تَزْكِیةً لِلنَّفْسِ وَ نِماءً فِى الرِّزْقِ: و زكات را براى پاك كردن جان و افزونى رزقتان،
ـ وَ الصِّیامَ تَثْبیتًا لِلاِْخْلاصِ : و روزه را براى تثبیت اخلاص،
ـ وَ الْحَجَّ تَشْییدًا لِلدّینِ : و حجّ را براى قوّت بخشیدن دین،
ـ وَ الْعَدْلَ تَنْسیفاً لِلْقُلُوبِ : و عدل را براى پیراستن دلها،
ـ وَ إِطاعَتَنا نِظامًا لِلْمِلَّةِ : و اطاعت ما را براى نظم یافتن ملّت،
ـ وَ إِمامَتَنا أَمانًا لِلْفُرْقَةِ :و امامت ما را براى در امان ماندن از تفرقه،
ـ وَ الْجِهادَ عِزًّا لِلاِْسْلامِ :و جهاد را براى عزّت اسلام،
ـ وَ الصَّبْرَ مَعُونَةً عَلىَ اسْتیجابِ الاَْجْرِ :و صبر را براى كمك در استحقاق مزد،
ـ وَ الاَْمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعامَّةِ :و امر به معروف را براى مصلحت و منافع همگانى،>
ـ وَ بِرَّ الْوالِدَینِ وِقایةً مِنَ السُّخْطِ :و نیكى كردن به پدر و مادر را سپر نگهدارى از خشم،
ـ وَ صِلَةَ الاَْرْحامِ مَنْماةً لِلْعَدَدِ : و صلهارحام را وسیله ازدیاد نفرات،
ـ وَ الْقِصاصَ حَقْنًا لِلدِّماءِ : و قصاص را وسیله حفظ خونها،
ـ وَ الْوَفاءَ بِالنَّذْرِ تَعْریضًا لِلْمَغْفِرَةِ : و وفاى به نذر را براى در معرض مغفرت قرار گرفتن،
ـ وَ تَوْفِیةَ الْمَكاییلِ وَ الْمَوازینِ تَغْییرًا لِلْبَخْسِ : و به اندازه دادن ترازو و پیمانه را براى تغییر خوى كمفروشى،
ـ وَ النَّهْىَ عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزیهًا عَنِ الرِّجْسِ : و نهى از شرابخوارى را براى پاكیزگى از پلیدى،
ـ وَ اجْتِنابَ الْقَذْفِ حِجابًا عَنِ اللَّعْنَةِ : و دورى از تهمت را براى محفوظ ماندن از لعنت،
ـ وَ تَرْكُ السَّرِقَةِ إِیجابًا لِلْعِفَّةِ : و ترك سرقت را براى الزام به پاكدامنى،
ـ وَ حَرَّمَ الشِّرْكَ إِخْلاصًا لَهُ بِالرُّبُوبِیةِ : و شرك را حرام كرد براى اخلاص به پروردگارى او،
ـ فَاتَّقُوا اللّهَ حَقَّ تُقاتِهِ وَ لا تَمُوتُنَّ إِلاّ وَ أَنْتُمْ مُسْلِمُون بنابراین، از خدا آن گونه كه شایسته است بترسید و نمیرید، مگر آن كه مسلمان باشید،
ـ وَ أَطیعُوا اللّهَ فیما أَمَرَكُمْ بِهِ وَ نَهاكُمْ عَنْهُ و خدا را در آنچه به آن امر كرده و آنچه از آن بازتان داشته است اطاعت كنید،
ـ فَإِنَّهُ إِنَّما یخْشَى اللّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ زیرا كه «از بندگانش، فقط آگاهان، از خدا مىترسند.» (سوره فاطر آیه ۲۸).
موضوعات این بخش از خطبه به شرح زیر فصل بندی وموضوع بندی شد:
الف: مسائل اعتقادی از زهرای اطهر
- فلسفه ایمان
- چرایی حُرمت شرک
- تقوی الهی
- حفظ اسلام تا دَم مرگ
- اطاعت خدا
- خشیت و ترس الهی
- فلسفه اطاعت از اهل البیت
- چرائی امامت اهل البیت
ب : فاطمه (س) و مسائل اجتماعی واخلاقی
- چرایی عدالت
- حکمت ترازو
- حکمت صبر و مقاومت
ج : زهرا (س) ومسائل خانوادگی مسائل خانوادگی
- فلسفه نیکی به والدین
- فلسفه صله رحم
د : زهرا (س) ومسائل فقهی واحکام
- حکمت نماز
- زکات چرا؟
- حکمت روزه
- روزه غیر مفید
- فلسفه حج
- حکمت جهاد
- چرا امر به معروف
- قصاص چرا؟
- چرایی حُرمت شراب
- فلسفه حُرمت قذف
- فلسفه منع سرقت
- حکمت وفای به نذر
- روزه نذر
- مست کننده ها
- حکم شرعی استفاده از قربانی
الف: مسائل اعتقادی
۱-فلسفه ایمان
فاطمه زهرا (س) فرمود:
فَجَعَلَ اللَّهُ الْإِيمَانَ تَطْهِيراً لَكُمْ مِنَ الشِّرْكِ
وخداوند متعال ایمان را براى تطهیر و پاك نگهداشتن شما از شرك قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
(یعنی خداوند برای آنکه توحید شما همچنان محفوظ بماند و شما از گزند
شرک در امان باشید موضوع ایمان را پدید آورد تا در سایه آن از آلودگی به شرک مصون مانید.)
- چرایی حُرمت شرک
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ حَرَّمَ اللّهُ الشِّرْکَ إخْلاصاً لَهُ بِالرُّبُوبِیَّةِ.
و خداوند کریم شرک را تحریم نمود تا ربوبیت او ممحض وخالص بماند . ( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
(یعنی کسی دنبال رب دیگری نرود و به صورت کامل در مدارتوحید باقی بماند وهرگز بندگی احدی جز خدای عزیز را نپذیرد.)
- تقوای الهی
فاطمه زهرا (س) فرمود:
فَاتََّقُوا اللَّهَ حَقََّ تُقاتِهِ.
پس از خداوندمتعال آنگونه که شایسته است پروا کنید وحساب به برید.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
یعنی از کسی جز خداوند قادر متعال پروا نکنید و فقط امر ونهی او را نصب العین خود قرار دهید وهر آنچه که مخالف دستور اوست جدا بر حذر باشید.
- حفظ اسلام تا دَم مرگ
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَلا تَمُوتُنَّ إِلّا وَ أَنتُم مُّسْلِمُونَ.
وتا لحظه مرگ بر اسلام باقی بمانید ودر حالی که مسلمان هستید بمیرید.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
- اطاعت خدا
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ أطیعُوا اللّهَ فیما أمَرَکُمْ بِهِ وَ نَهاکُمْ عَنْهُ.
خدا را در آنچه که به آن امرنموده ودر آنچه که از آن نهی نموده اطاعت نمایید.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
یعنی امر خدا را لازم العمل بدانید وبه آن گردن نهید ود قیقا آن را اجرا نمایید و همینطور به نهی خدا متعهد باشید واز هرچه که برحذر داشته است برحذر شوید.
- خشیت وترس الهی
فاطمه زهرا (س) فرمود:
فَإنّهُ إنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ.
پس همانا فقط دانشمندان از خدا می ترسند.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص۳۱۲)
- فلسفه اطاعت از اهل البیت
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ طاعَتَنا نِظاماً لِلمِلَّةِ
و خداوند متعال اطاعت از اهل بیت را براى نظم یافتن ملت اسلام قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
- امامت اهل البیت چرا؟
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ اِمامَتَنا أماناً لِلفُرقَهِ.
وخداوند بزرگ امامـت مـا اهل البیت را بـراى ایمـن ماندن از تفرقه قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
ب : مسائل اجتماعی واخلاقی
۶-چرایی عدالت
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ الْعَدلَ تَنْسیقاً لِلْقُلُوبِ
و خداوند متعال عـدل را بـراى اسـتوارى دلهـا قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
۱۸-حکمت ترازو
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ تَوْفِیَةَ الْمَکائیلِ وَ الْمَوازینِ تَغْییراً لِلْبَخْسِ.
و خداوند حکیم رعایت کیل و وزن در معاملات را براى درمان کم فروشى قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
۱۰ حکت صبر و مقاومت
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ الصَّبرَ مَعُونَة عَلَی استِیجابِ الأجرِ
و صبر را بـراى بـه دسـت آوردن پاداش قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
د :مسائل خانوادگی
- فلسفه نیکی به والدین
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَبِرَّ الوالِدَینِ وِقَایَةً مِنَ السَّخَطِ.
و نیکى به پـدر و مادر را براى دورى از خشم وعذاب الهى قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
- فلسفه صله رحم
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ صِلَةَ الْاَرْحامِ مِنْساةً فِي الْعُمْرِ وَ مَنْماةً لِلْعَدَدِ.
و صله ارحام را بـراى طولانی شدن عمر و فزونـى خویشـاوندان قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج۱، ص ۳۱۲)
ج : مسائل فقهی واحکام
- حکمت نماز
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَالصَّلاةَ تَنْزيها لَكُمْ عَنِ الْكِبْرِ
وخداوند علیم نماز را بـراى دورى شما از تکبر قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
۲- زکات چرا؟
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ الزَّكاةَ تَزْكِيَةً لِلنَّفسِ وَ نِماءً فِی الرِّزْقِ.
وخداوند علیم زکات را براى پاك کردن جان و فراوانى روزى قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
۳-حکمت روزه
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ الصِّیامَ تَثْبیتاً لِلاْخْلاصِ.
و خدای کریم ورحیم روزه را براى تحکیم واستواری اخلاص قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
روزه غیر مفید
ودر یک عبارتی دیگرراجع به روزه غیر مفید فرمود:
ما یصْنَعُ الصّائِمُ بِصِیامهِ إِذا لَمْ یصُنْ لِسانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ.
چه کند روزه دار با روزه اش آنگاه که زبانش و گوشش و چشمش و اعضایش را [از حرام ]نگه نمی دارد، ( این چه روزه ای است ؟ (دعائم الاسلام،ج۱ ، ص۲۶۸)
روزه نذر و شکر
ودر سخنی دیگر راجع به روزه نذری فرمود:
اِن بَرِىَ ء وَلَداىَ مِمّا بِهِما صُمتُ لِلّهِ ثَلاثَهَ أیّامٍ شُکرًا.
اگر فرزندانم شفا یابند سه روز براى خدا جهت شـکرگزارى روزه خـواهم گرفت.
( ریاحین الشّریعة، ج۱، ص ۳۱۲)
۴– فلسفه حج
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ الْحَّجَ تَشْييداً لِلدّينِ.
وپروردگار عالم حج را براى تقویت وتحکیم دین قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲.)
- حکمت جهاد
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَالْجِهَادَ عِزّاً لِلْإِسْلَام.
وپروزدگار حکیم جهاد را براى عزت اسلام قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
- چرا امر به معروف
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَالأمرَ بِالمَعُروفِ مَصلَحَةً لِلعامَّةِ
و خداوند متعال امر به معروف را براى مصالح اجتماعى عموم مردم قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
۷– قصاص چرا؟
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ الْقِصَاصَ حَقْناً لِلدِّمَاء
و خدای قادر متعال قصاص را براى حفظ خون انسانها قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج۱، ص ۳۱۲)
۸- چرایی حُرمت شراب
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ النَّهْی عَنْ شُرْبِ الْخَمْرِ تَنْزیهاً عَنِ الرِّجْسِ.
و خدای حکیم نهى از شرابخوارى را برای پاکیزه ماندن انسان از پلیدی ها قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
۹– فلسفه حُرمت قذف
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَاجْتِنابَ الْقَذْفِ حِجاباً عَنِ اللَّعْنَةِ.
وخداوند دوری از تهمت ناموسی را برای محفوظ ماندن از لعنت وعذاب الهی قرار داد.
( ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
۱۰- فلسفه منع سرقت
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ تَرْکَ السَّرِقَةِ إِیجَاباً لِلْعِفَّة.
و پروردگار عالم ترک دزدی را برای تحقق عفت و پاکشکمی وپاکمرامی جامعه قرار داد.
(ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲)
- حکمت وفای به نذر
فاطمه زهرا (س) فرمود:
وَ الْوَفَاءَ بِالنَّذْرِ تَعْرِيضاً لِلْمَغْفِرَةِ.
و خداوند علیم وفاى به نـذر را بـراى آمـرزش بندگان قرار داد.
منبع: ریاحین الشّریعة، ج ۱، ص ۳۱۲.
- مست كننده ها
فاطمه زهرا (س) فرمود:
قالَ لى رَسُولُ اللّهِ(صلى الله علیه وآله وسلم): یا حَبیبَةَ أَبیها كُلُّ مُسْكِر حَرامٌ و كُلُّ مُسْكِر خَمْرٌ.
پیامبر خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) به من فرمود:
اى دوستِ پدر! هر مست كننده اى حرام است و هر مست كننده اى خمر است.
( دلائل الإمامة ،ص ۶۹ ، ح ۷ )
۱۳– حکم شرعی استفاده از قربانی
فاطمه زهرا (س) در کلامی دیگر فرمود:
اِنَّهُ قَد رُخِّصَ فیهاِ.
مصرف گوشت عید قربان اجازه داده شده.
( سخنان حضرت فاطمه زهرا، محمد دشتی،ص ۲۰)
