اندیشه بنان موسسه فرهنگی
وظیفه حاجی درسفر حج :
حاجی موظف است چند چیز را در سفر مراعات کند:
۱ – پرهیز از گناه
۲- حلم وحوصله
۳- خوش مرامی وخوش اخلاقی
امام باقر (ع) فرمود :
مایَعبُأُ مَن یَسلُکُ هذَا الطَّریقَ اِذا لَم یَکُن فیهِ ثَلاثُ خِصا لٍ وَرَعٌ یَحجُزُهُ عَن مَعاصِی اللهِ وَ حِلمٌ یَملِکُ بِهِ غَضَبَهُ وَ حُسنُ الصُّحبَهِ لِمَن صَحِبَهُ .
چه اهمیتی دارد آن کسی که این مسیر حج را طی می کند نتواند سه خصلت راداشته باشد: خصلت “ورع” که اورا از معصیت خدا باز دارد و خصلت “حلم” که به تواند با آن بر خشم خود مسلط شود و خصلت “خوش رفتاری” که بتواند با آن نسبت به رفقاء و همراهان ارائه نماید.
یعنی حاجی اگر به خواهد از حجش بهره به برد واز منافع حج برخوردار شود بایداین سه خصلت را در وجود خود داشته باشد واگر فاقد یکی از این سه خصلت شود بی گمان به همان میزان از ثمرات ونتایج حج بی بهره می شود .
۴- کمک رفقاء وهمسفران .
اسماعیل الخثعمی گوید : به امام صادق (ع) عرض کردم : وقتی وارد مکه شدیم دوستان به طواف می رفتند ومن را کنار متاع واثاثیه شان تنها می گذاشتندتا از آن حفاظت کنم .
حضرت فرمود: اَنتَ اَعظَمُ اَجراً. شما از نظر پاداش بزرگتری (وبهره شما بیشتر است) (کافی ج ۲ ص ۵۴۵ )
از پیامبر (ع) نسبت به نیکی در سفر حج سؤال شد واینکه چه رفتار نیکی می شود در سفر حج داشت ؟حضرت فرمود :
اِطعامُ الطَّعامِ وَ طیبُ الکَلامِ. غذا دادن وخوش سخنی.
(كنزالعمّال، ح ۱۱۸۸۱)
خلاصه کمک به همسفران ویاری به آنها در انجام وظائف حج وزیارت شان یکی از آدابی است که حاجی باید مراعات کند.
۵- کمک وپرستاری به بیمار
مرازم ابن حکیم گوید با محمد ابن مصادف در سفر مدینه همراه وهمسفر بودم .وقتی وارد مدینه شدم بیمار شدم وایشان مرا تنها رها می کرد وبرای نماز به مسجد النبی می رفت ومن از او گله کردم وایشان مراتب گله مندی ام را به امام صادق (ع)مطرح نمود.
وامام صادق (ع)خطاب به مصادف فرمود :
قُعُودُکَ عِندَهُ اَفضَلُ مِن صَلواتِکَ فِی المَسجِدِ. نزد بیمار باشی از نمازت در مسجد النبی برتر است. (الکافی، ج۴، ص۵۴۵)
۶- طواف به نیابت ازائمه (ع).
البته در این سفر پس از انجام عمره تمتع ویا جح فرصت خوبی است که انسان طواف مستحبی زیاد انجام دهد ؛ هم برای خودش وهم برای اقوام وخویشان ودوستان وهمکاران وهمسایگان و به ویژه برای ائمه هدی (ع) وعلماء وشهداء.
موسی ابن قاسم خدمت امام باقر (ع) عرضه می دارد که من از طرف شما طواف می کنم حضرت آن را جایز شمرده وتایید نمودند . پس از سه سال مجددا خدمت حضرت رسیدند وشرح طواف نیابتی برای ائمه (ع) را برای حضرت توضیح دادند آنگاه حضرت فرمودند:
اِستَکثِر مِن هذا فَإنَّهُ اَفضَلُ ما اَنتَ عامِلُهُ اِن شاءَاللهُ .
از این نوع طواف (یعنی طواف به نیت ائمه-ع-)زیاد انجام بده چرا این نوع طواف بافضیلت ترین کاری است که شما انجام می دهی انشاءالله. (کتاب الحج والعمره،ص۲۵۶).
بله طواف نیابتی مستحب است به ویژه برای ائمه (ع) وبرای اهلبیت عصمت وطهارت(ع)
۷- دیدار با امام زمان (عج) ( اگرسعادت یار شود ).
یعنی از اموری که ممکن است اتفاق بیفتد وحاجی از این نظر باید خیلی مراقب باشد امکان دیدار حضرت است چون در این سفر برای خیلی ها اتفاق افتاد وحضرت را دیدند واز کمک حضرت برخوردار شدند .
البته در زمان حضور امام قاعده این است که حاجی کنار حج دیداری با امام داشته باشد وامام را زیارت کند.
ولذا امام باقر (ع) فرمود:
تَمامُ الحَجِّ لِقاءُالاِمامِ. کمال حج به دیدار امام است. (کتاب الحج والعمره،ص۲۵۶).
و یا امام صادق (ع) فرمود:
اِذا حَجَّ اَحَدُکُم فَلیَختِم حَجَّهُ بِزِیارَتِنا لِاَنَّ ذالِکَ مِن تَمامِ الحَجِّ.
هرگاه کسی از شما قصد حج نمود در پایان اعمال حج خود به زیارت ما بیاید وحج خود را با زیارت ما پایان بخشد؛ چرا که زیارت ما در حج کمال حج است. (کتاب الحج والعمره،ص۲۵۶).
امید که که حاجیان دیداری با امام زمان خود داشته باشند واز فیض زیارت حضرت بهره مند شوند .
۸- خوشکلامی
از آداب این سفر “خوشکلامی” است . یعنی حاجی تلاش نماید همواره حرف خوب بزند واز حرفهای زشت وقبیح پرهیز نماید، فحش ندهد ، مسخره نکند، با تفاخر سخن نگوید وخلاصه زبان خود را از سخن زشت وناسزا باز دارد .
امام صادق (ع) فرمود:
فَاِذا دَخَلتَ مَکَّهَ فَطُفتَ بِالبَیتِ تَکَلَّمتَ بِکَلامٍ طَیِّبٍ وَکانَ ذالِکَ کَفّارَهٌ لِذالِکَ.
هرگاه وارد مکه شدی وطواف بیت را انجام دادی به سخن خوب وخوش تکلم کن ؛ چرا که این سخن خوش کفاره سخن بد وقبیح است .(کتاب الحج والعمره،ص۲۵۳).
ودر یک روایتی از پیامبر (ص) که از حضرت سئوال شده بود چه کار نیکی در حج انجام شود؟
حضرت فرمود:
اِطعامُ الطَّعامِ وَطیبُ الکَلامِ . یعنی به همسفران غذا دادن وبا آنان خوش سخن گفتن. (کتاب الحج والعمره،ص۲۵۷).
حاصل آنکه از آداب این سفر خوش سخنی وخوشکلامی است .
۹- شریک نمودن دیگران درثواب حج
اگر حج واجب برای یکنفر واقع می شود وشخص نمی تواند آن را برای دیگران ویا برای خود ودیگران با هم انجام دهد اما حج مستحبی را میتوان دیگرانرا هم شریک نمود ویا ثواب حج وا جب را که مشحون از اعمال مستحبی هم هست می توان به دیگران بخشید ودیگران را هم سهیم نمود .
به این معنی که حاجی به گوید خدایا این حجرا که انجام میدهمهرگاه ثوابی برایش باشد هم برای من باشد وهم بر ای دیگران اعم ازوالدین وخویشان ودوستان وامثال آنان .
امامصادق (ع) فرمود:
لَو اَشرَکتَ اَلفاً فی حِجَّتِکَ لَکانَ لِکُلِّ واحِدٍ حِجَّهٌ مِن غَیر اَن تَنقُصَ حِجَّتُکَ شَیئاً.اگر در حج خود هزار نفر را شریک کنی برای هر کدام یک حج منظور می شود بدون آنکه از حج تو چیزی کم شود.(کافی ،ج۴ ،ص۳۱۷ ، ح۶)
وهمین طور در جواب هشام ابن حکم که پرسیده بود آیا انسان می تواند پدر ، برادر وخویشان خود را در حج خود شریک کند ؟ ضمن تایید فرمود:
اِذاً یُکتَبُ لَکَ حَجٌّ مِثلَ حَجِّهِم وَ تُزدادُ أَجراً بِما وَصَلتَ.
در این صورت برای شما همانند آنها یک حج خواهد بود والبته پاداش شما بخاطر آنکه آنها را شریک کردی اجر مازاد هم خواهد بود . (کتاب الحج والعمره،ص۲۵۵).
